GALERIA WNĘTRZ
- Jelcz 120MM/1 #9009
- Jelcz 120MM/1 #9007
- Jelcz 120MM/1 #9021
OPIS POJAZDU
Jelcz 120MM/1 to seria średniopodłogowych autobusów miejskich, będących jedną z odmian modelu 120M, wywodzącego się w prostej linii od licencyjnego autobusu Jelcz PR110, produkowana przez jelczańską fabrykę w latach 1993 - 1998. Model ten był produkowany także wersjach po faceliftingach w latach 1994 - 1997, jednak we Wrocławiu eksploatowano jedynie autobusy pochodzące z pierwszej serii produkcyjnej. Łącznie MPK eksploatowało 31 sztuk tych autobusów w latach 1993 - 2014.
Na początku lat 90. polskie przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej zaczęły zmagać się z rosnącą rolą przystosowania autobusów do obsługi osób o ograniczonej mobilności. Na podstawie ekspertyzy przeprowadzonej na przełomie lat 80. i 90. XX wieku stwierdzono, że najlepszą drogą będzie montaż wind w autobusach średniopodłogowych Jelcza, zamiast wzorem zachodnich spółek wprowadzać do oferty autobusy niskowejściowe. W 1990 roku postanowiono zakończyć produkcję Jelcza M11, konstrukcyjnie bazującego na przestarzałym Ikarusie 260. Istotnym mankamentem tego modelu była zbyt wysokość płyty podłogowej, eliminująca możliwość montażu wind do obsługi osób niepełnosprawnych. To wydarzenie zbiegło się również w czasie z zaniechaniem produkcji licencyjnego Jelcza PR110M. Postanowiono opracować wówczas nowy model autobusu miejskiego, bazującego na konstrukcji Jelcza PR110M. W ten sposób powstał Jelcz 120M, różniący się od swojego pierwowzoru jednak kilkoma szczegółami. Najbardziej rzucającymi się w oczy. Lekko zmodyfikowane zostało również wnętrze pojazdu. Usunięto 2 miejsca siedzące naprzeciw trzecich drzwi na rzecz przestrzeni dla osób stojących (tzw. "rzeźni"), oraz zmniejszono o 20 mm wysokość pierwszego stopnia w trzecich drzwiach. Jednak najważniejszą zmianą w stosunku do modelu PR110M było zastosowanie zmodernizowanego, turbodoładowanego silnika WS Mielec SWT 11/300/1 o mocy maksymalnej 162 kW (220 KM) zblokowanego z 4-biegową skrzynią S4-95 produkcji polskiej. W porównaniu z Jelczem PR110 zastosowano zmienione (szybsze) przełożenie mostu napędowego (5,86, a od roku 1994 5,125), dzięki czemu wzrosła prędkość maksymalna oraz uległo znaczącej redukcji zużycie paliwa (o kilkanaście l/100 km. w porównaniu z PR110U). Jeszcze w tym samym roku do oferty dołączyła wersja o podtypie 120MM wyposażona w silnik MAN D2866LUH o mocy maksymalnej 184 kW (250 KM) oraz 4-biegową automatyczną skrzynię biegów ZF 4HP500 (taka sama konfiguracja występowała również w prototypowym Jelczu PR110MM). Wskutek ówczesnej współpracy Jelcza z koncernem Volvo (z której powstały np. obecne we Wrocławiu modele M180) stworzono również prototyp autobusu wyposażonego w silnik Volvo THD102KB o mocy maksymalnej 180 kW (245 KM), jednak wersja ta o oznaczeniu 120MV nie została wprowadzona do produkcji seryjnej. Pojazd ten był testowany we Wrocławiu w maju 1993 roku.
W 1993 roku rozpoczęto produkcję modelu o oznaczeniu 120MM/1 i właśnie Jelcze z tej serii trafiły do MPK Wrocław. Względem poprzednich wersji autobus został wyposażony w nowoczesny wówczas silnik MAN D0826LUH05 o mocy 220 KM sprzężony z czterobiegową skrzynią biegów ZF 4HP500. Pierwsze 11 egzemplarzy tego modelu dotarło do Wrocławia w 1993 roku (nry #9001 - #9011). Pojazdy te wyposażono seryjnie we wspomniane wcześniej platformy do obsługi osób niepełnosprawnych i odskokową pierwszą połówkę drzwi zewnętrznych kierowcy (właśnie tam znajdowała się owa winda). Rok później dotarło do MPK kolejnych 20 egzemplarzy, jednak te nie były już wyposażone w windę (zaprzestano wyposażania autobusów tej serii w windy z powodu ówczesnej premiery niskowejściowego Jelcza MN120M) i fabryczną zabudowę kabiny kierowcy. Zmodernizowano w nich także pulpit, odchodząc od montażu zmodyfikowanej wersji z Jelcza PR110. Wszystkie 31 egzemplarzy przydzielono na stan zajezdni przy ul. Grabiszyńskiej. Warto zauważyć, że jeden z Jelczów 120MM/1 (#9017) miał plastikowe fotele Astromal znane z Jelczów M121M (zamiast klasycznych skajowych kanap), jednak bez poręczy na ich górze do trzymania.
W 2001 roku wszystkie autobusy tej serii przeniesiono na zajezdnię Obornicką. W latach 2001 - 2004 autobusy przechodziły naprawy główne. W wozach #9001 - #9011 usunięto wówczas platformy dla osób niepełnosprawnych i zabudowano kabinę kierowcy (tzw. "samoróbka" - jedynie #9008 miał fabryczną zabudowę kabiny). Zmieniano im także malowanie z klasycznego kremowo-czerwonego na żółto-czerwone z cienką żółtą kreską poziomą w dolnej części. Czerwony kolor sięgał nieco poniżej dolnej linii okien, a żółty lakier był nanoszony nieco poniżej dolnej linii okien aż nad górną linię okien (dotyczy wszystkich egzemplarzy). Podczas remontów zmieniano także zabudowę tyłu autobusu na ścianę pochodzącą z Jelcza T120, wymieniano okna, łatano kratownicę, odświeżając wnętrze. W egzemplarzu #9009 wymieniono dermowe kanapy na fotele znane z Jelczów M121M. Tak zmodernizowana została zdecydowana większość Jelczy, oprócz egzemplarzy o numerach #9010 oraz #9022, które zostały poddane tylko naprawie, zachowując oryginalną ścianę tylną. Warto przytoczyć historię Jelcza 120MM/1 o numerze #9003, który po poważnym wypadku w 2000 roku został wysłany na odbudowę połączoną z remontem do zakładu w Bralinie. Podczas remontu autobus zyskał plastikowy, żółty zderzak przedni, zaś we wnętrzu poręcze pomalowano na żółto (w odróżnieniu od pozostałych sztuk, które posiadały czarne poręcze), zaś czerwone, skajowe obicie foteli zmieniono na czarne. Różnił się także drzwiami pomalowanymi od wewnątrz na niebiesko. Plastikowy zderzak tego autobusu został jednak zniszczony w wypadku i zastąpiony klasyczną atrapą, pochodzącą z Jelcza M11. Do końca eksploatacji tego autobusu (2008 rok) zachowała się także w nim oryginalna odskokowa pierwsza połówka drzwi.
Pierwsze egzemplarze tych autobusów wycofano z eksploatacji w 2008 roku, następnie w latach 2009 - 2013 wycofując pojedyncze sztuki tych autobusów. W 2011 roku wszystkie pozostające autobusy zostały wyposażone w automaty do zakupu biletów UrbanCard. Ostateczny kres eksploatacji tych autobusów miał miejsce w 2014 roku na skutek dostaw Solarisów Urbino 12. 6 listopada 2014r. na linię 403 wyjechał Jelcz 120MM/1 o numerze #9027, wykonując ostatnią służbę tego modelu w historii we Wrocławiu.
DANE PODSTAWOWE
PRODUCENT: Jelcz
MIEJSCE PRODUKCJI: Polska (Jelcz-Laskowice)
TYP AUTOBUSU: solo, średniopodłogowy
PREMIERA: 1993
LATA PRODUKCJI: 1993 - 1998
DANE TECHNICZNE
DŁUGOŚĆ POJAZDU: 12000 mm
WYSOKOŚĆ POJAZDU: 3021 mm
MASA CAŁKOWITA: 17500 kg
LICZBA DRZWI: 3
UKŁAD DRZWI: 2 - 2 - 2
SZEROKOŚĆ DRZWI: 1250 mm
WYS. PODŁOGI W 1. DRZWIACH: 395mm (-90mm przyklęk)
WYS. PODŁOGI W 2. DRZWIACH: 395mm (-90mm przyklęk)
WYS. PODŁOGI W 3. DRZWIACH: 410mm (-90mm przyklęk)
SZEROKOŚĆ POJAZDU: 2550 mm
MOC SILNIKA: 220 KM
SKRZYNIA BIEGÓW: ZF 4HP500
ILOŚĆ BIEGÓW: 4
TYP SKRZYNI BIEGÓW: automatyczna
MODEL SILNIKA: MAN D0826LUH05
WNĘTRZE
ILOŚĆ MIEJSC SIEDZĄCYCH: 34
ILOŚĆ MIEJSC STOJĄCYCH: 68
ILOŚĆ MIEJSC OGÓŁEM: 102
INFORMACJE DODATKOWE
ABS: nie
ASR: nie
EBS: nie
ESP: nie
KLIMATYZACJA: brak
PRODUKCJA
1993r. (#9001 - #9011)
1994r. (#9012 - #9031)
DOSTAWY
1) MPK Wrocław
1993r. (#9001 - #9011)
1994r. (#9012 - #9031)
ILOSTAN TABORU
1) MPK Wrocław
STAN NA DZIEŃ DZISIEJSZY: 0
ILOŚĆ DOSTARCZONYCH W SUMIE: 31
