Już 7 czerwca (środa) na miłośników starego Wrocławia oraz komunikacji tramwajowej czeka nie lada gratka. Będzie można obejrzeć oryginalne plany budowy tramwajów z przełomu XIX i XX w., rozkłady jazdy oraz inne dokumenty ze zbiorów Archiwum Państwowego.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu wraz z Klubem Sympatyków Transportu Miejskiego zapraszają na obchody Międzynarodowego Dnia Archiwów. W tym roku tematem przewodnim są tramwaje, a okazja ku temu jest niemała, mija bowiem 130 lat od uruchomienia pierwszej linii tramwajów elektrycznych we Wrocławiu. – W chwili uruchomienia wrocławska sieć tramwajowa była największa w Europie. Stanowiła poligon doświadczalny dla przedsiębiorstw komunikacyjnych w Niemczech. Na terenie obecnej Polski to najstarszy przykład tego środka transportu – opowiada dr Tomasz Sielicki, historyk z Klubu Sympatyków Transportu Miejskiego.
Nowinkę techniczną zaproponował władzom miejskim Moritz Wehlau, radny oraz przedsiębiorca, który zainteresował się rozwiązaniami amerykańskimi i przeniósł je na wrocławski grunt. Po uzyskaniu koncesji od miasta przekonał do swojego pomysłu Heinricha Heimanna, właściciela banku (budynek do dziś stoi na rogu Rynku i Kurzego Targu), chętnie inwestującego w rozwój śląskiego przemysłu i kolei. – Dzięki sprawności Heimanna powołano konsorcjum, które stworzyło spółkę akcyjną Elektrische Straßenbahn Breslau (Wrocławskie Tramwaje Elektryczne, ESB). – Zajezdnię wraz z dyrekcją zlokalizowano w ówczesnej wsi Grabiszyn, stąd niekiedy spółkę nazywano „tramwajami grabiszyńskimi”. Elektrownia znalazła się bliżej centrum miasta, przy dzisiejszym pl. Rozjezdnym. Chodziło o równomierne zasilanie całej rozległej sieci – tłumaczy Sielicki. Pierwsza linia ESB zainaugurowała działalność rankiem 14 czerwca 1893 r. Wagony przejechały z Grabiszyna przez obecny pl. Legionów i ul. T. Kościuszki do pl. W. Wróblewskiego, aby przez most Oławski dojechać do Rakowca. Po miesiącu otworzono odnogę wiodącą przez centrum do Parku Szczytnickiego.
Okolicznościowy pokaz archiwaliów, jak i przejazd zabytkowymi tramwajami zorganizowano z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów: To zobowiązuje! Obejrzycie Państwo unikatowe materiały archiwalne, które wyjątkowo rzadko są publicznie eksponowane. Będą plany przebiegu linii tramwajowych, rozkłady jazdy czy instrukcje służbowe spółki ESB, pokażemy również stare fotografie. W dobie masowej cyfryzacji zbiorów archiwalnych i systematycznego umieszczania na portalach internetowych osoby zainteresowane korzystają najczęściej z osobistych komputerów. A jednak możliwość zobaczenia dokumentów archiwalnych z bliska i na żywo skomentowanych, zapewni jedyną w swoim rodzaju atmosferę obcowania z tym co minęło, co dawno nie istnieje. To trzeba przeżyć osobiście! – opowiada dyrektor Archiwum dr Janusz Gołaszewski.
Niepozorne teczki dawnych akt potrafią skrywać prawdziwe skarby. – To gratka dla historyków. Nie tylko jako materia do książek. To właśnie w Archiwum Państwowym udało się natrafić dokumenty, dzięki którym możliwa była pieczołowita odbudowa zabytkowych tramwajów. Dr Tomasz Sielicki nie ukrywa fascynacji – Zdjęcie powypadkowe wnętrza wagonu wykonane po eksplozji znajdującego się pod ławką zbiornika na sprężone powietrze pokazało nam jak wyglądał przedział pasażerski tramwaju Maximum z 1901 r. Bez tej dokumentacji błądzilibyśmy jak we mgle, a tak wiedzieliśmy, jak odbudować wnętrze! – opowiada. Tego typu materiały również znajdą się na ekspozycji w Archiwum, a dr Sielicki opowie o renowacji tramwaju Maximum podczas prezentacji.
To jednak nie koniec atrakcji. Po prelekcji goście będą mogli wsiąść do dwóch zabytkowych tramwajów, które z mostów Pomorskich przejadą przez pl. Teatralny, Podwale, ul. Marchijską i ul. Legnicką do zajezdni nr V przy ul. Kwiskiej. Tam na zwiedzających czekać będą pojazdy z kolekcji Klubu Sympatyków Transportu Miejskiego. – Pokażemy popularny autobus Jelcz kabriolet Fredruś, a także dobrze znane Ikarusy. Nie zabraknie też tramwajów, w tym przegubowca typu 102Na. Zwiedzający będą mieli okazję również przyjrzeć się renowacji tramwaju-opryskiwacza z 1927 r. – zachęca dr Krzysztof Kołodziejczyk, prezes KSTM.
W zajezdni będzie można także zwiedzić perełkę wśród tramwajów, czyli wagon typu Maximum z 1901 r. Będzie można zatem zobaczyć efekt kilkuletniej renowacji, przeprowadzonej również na podstawie skarbów z wrocławskiego Archiwum Państwowego.
Udział w wydarzeniu jest bezpłatny, ale obowiązują zapisy, które będą prowadzone e-mailowo (Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.) od 29 maja do 6 czerwca 2023 r. Przygotowano 70 miejsc. Każdy z uczestników otrzyma pamiątkowy bilet. Ponadto będzie można wziąć udział w quizie, a na zwycięzców czekają nagrody od Archiwum Państwowego. Wydarzenie odbędzie się 7 czerwca o godzinie 16.00. Start w Archiwum Państwowym we Wrocławiu przy ul. Pomorskiej 2. Zapraszamy do udziału!
